Jak zapisywać liczebniki porządkowe? Uczy Dawid Podsiadło

Korektor to człowiek, który czyta wszystko. Okładki i książeczki dołączane do płyt – także. I to ma sens, bo czasem można w takich miejscach trafić na świetny materiał do nauki. Znacie najnowszą płytę Dawida Podsiadło* Małomiasteczkowy? Jeśli nie, to koniecznie musicie to nadrobić. I ze względów muzycznych, i językowych. Dawid Podsiadło na swojej płycie uczy, jak zapisywać liczebniki porządkowe. Nie wierzycie? No to zobaczcie sami.

O liczebnikach porządkowych – teoretycznie

Przypominam, że liczebniki porządkowe to takie, które odpowiadają na pytanie „który z kolei?”. Więc nie jeden, a pierwszy. Nie dwa tysiące dziewiętnaście, a dwa tysiące dziewiętnasty (i NIE dwutysięczny dziewiętnasty). O liczebnikach porządkowych musicie wiedzieć dwie rzeczy: jak zapisywać je słownie i kiedy stawiać kropkę.

Zapis słowny liczebników porządkowych

Zasada jest prosta – formę liczebnika porządkowego przyjmują tylko dwie ostatnie cyfry. Jeśli te cyfry są zerami, reguła przenosi się na pierwszą, która stoi przed nimi. Całą resztę czytamy, jakby była liczebnikiem głównym. I ta wiedza powinna Wam wystarczyć, żeby już nigdy nie mówić, że mamy rok dwutysięczny osiemnasty (tym bardziej że już minął).

Kropka w liczebnikach porządkowych

Kropkę po liczebniku porządkowym możecie postawić zawsze. Ale nie zawsze jest niezbędna. Dobrą praktyką w języku jest dążenie do minimalizmu (takie to modne ostatnio!), dlatego radziłabym unikać kropek tam, gdzie nie są konieczne. A gdzie nie są?

Jeśli z kontekstu wynika, że liczebnik jest porządkowy, i jeśli naprawdę nie da się go odczytać w inny sposób, wtedy kropkę możemy pominąć. W praktyce kropkę będziemy stawiać zawsze:

• kiedy liczebnik jest samotny i nie stanowi części zdania ani żadnego wyrażenia,
• kiedy mamy do czynienia z cyfrą jeden.

Spróbujcie teraz na głos odczytać te cztery zdania:

• Napisałem 1 stronę.
• Napisałem 1. stronę.
• Napisałem 2 strony.
• Napisałem 2. stronę.

Rzeczownik stojący po liczebniku jeden jest w obu zdaniach w takiej samej formie. Gdyby nie kropka, nie wiedzielibyśmy, czy chodzi o jedną (1) stronę, czy o pierwszą (1.) stronę. W przypadku liczebnika dwa sprawa jest prosta – każde z tych zdań można odczytać tylko w jeden sposób: dwie (2) strony albo drugą (2.) stronę.

Uwaga! Nigdy nie zapisujemy liczebników z dodaną po dywizie końcówką, np. 30-tka, 50-ty itp. Nigdy!**

Co ma do tego Dawid Podsiadło?

Otóż bardzo wiele! Cała płyta Dawida jest dobrze przemyślana także pod kątem językowym. Naprawdę rzadko się zdarza, żeby książeczkę dołączoną do płyty dało się z przyjemnością przeczytać w całości, łącznie ze „stopką redakcyjną”.

Dawid wstawił na swoją płytę liczebniki porządkowe z kropkami. I powinien tak zrobić we wszystkich miejscach, gdzie są zapisane w nawiasie:

• To jest naklejka promująca mój trzeci (3.) album…

Co prawda to nie jedynki i od biedy można by uznać, że sposób ich odczytania jest oczywisty, ale nawias to jednak część wyłączona ze zdania, więc jeśli jest w nim samotny liczebnik porządkowy, wypada go zapisać z kropką.

A teraz zobaczcie, co się stało na tylnej okładce. Prześledźmy wszystkie liczebniki w tym fragmencie:

• Napisałem 10 tekstów po polsku… (bez kropki, bo to liczebnik główny dziesięć);
• …ale tak naprawdę to zaśpiewałem 9. (ta kropka kończy zdanie, nie jest „porządkowa” – mamy tu liczebnik główny dziewięć).

Przez podział wersów powstała jednak w drugiej linii myląca konstrukcja:

• 9. krótki tekst do utworu…

Oczywiście nie chodzi o dziewiąty krótki tekst. A jednak możemy to tak odczytać. Ja za pierwszym razem się pomyliłam.

Jak znam Dawida Podsiadło (a nie znam go), śmiem twierdzić, że ten zabieg to nie błąd, ale celowa zmyłka. Tym bardziej że w tym samym fragmencie autor wstawił przypis do przypisu. Taki – haha – edytorski żarcik. Cóż, mnie rozbawił.

Podsumowując – edytorstwo jest wszędzie, a korektor nigdy nie śpi. Nawet na Dawidzie Podsiadło może sobie poćwiczyć, jak zapisywać liczebniki porządkowe. A to bardzo przyjemna nauka, szczególnie jeśli w tle będzie leciała jego płyta. „Małomiasteczkowa twarz, małomiasteczkooowa głowa”…

* Nazwisko „Podsiadło” można zostawić bez odmiany tylko wtedy, kiedy występuje z innym odmienionym wyrazem dotyczącym tej osoby, czyli powiemy „kupiłem płytę Dawida Podsiadło”, ale „od Podsiadły naprawdę można się nauczyć, jak zapisywać liczebniki”.

** Na płycie Małomiasteczkowy jest taki niechlubny fragment: „w czasie 26-tego finału”. Oczywiście to błąd. Trzeba było zapisać: „26. finału” albo nawet „26 finału”. Ale ciii… Nie mówmy o tym głośno, bo to burzy całą moją teorię, na podstawie której powstał ten tekst.